Is Armoe het probleem of zijn de Armen dat?

Een persoonlijke mening van Peter Flohr.....

 De Nederlandse verzorgingsstaat is verworden tot een participatiemaatschappij die in belangrijke mate berust op liefdadigheid. Dit is een politieke keuze. Onder invloed van de individualisering en de decentralisatie zijn de armen in plaats van armoede het probleem geworden.”. Sociale Vraagstukken”, Armoedebeleid is ‘race to the bottom’, (Lei Delsen, 7-feb-2014).

Onze verzorgingsstaat ontwikkelt zich steeds meer tot een samenleving waarin individualisering en marktwerking belangrijke prikkels zijn geworden. Onderlinge solidariteit en het dragen van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid verdwijnen steeds meer naar de achtergrond. Gevolg is dat de meest kwetsbaren niet meer worden bereikt. Zij keren zich van de samenleving af, vereenzamen, voelen zich uitgesloten en worden niet meer gekend en herkend door particulieren, maatschappelijke organisaties, overheidsorganen.

Armoede als individueel probleem

Onder invloed van verdergaande individualisering zijn de "armen" zelf het probleem geworden. Steunverlening wordt afhankelijk gesteld van de mate waarin armen het gewenste gedrag vertonen en hun burgerplichten vervullen, waaronder werken en werk zoeken. Deze invalshoek overheerst nu in Nederland. Armoede wordt als een persoonlijk probleem gezien, ontstaan door individueel gebonden factoren. De calculerende arme burger vormt het vertrekpunt van het beleid om rechten en plichten tegenover elkaar te zetten. Wantrouwen is de basis.” (Lei Delsen, idem). Beloning en sanctie worden centraal gesteld om mensen te stimuleren zich in te spannen. Werk als beste remedie tegen armoede. De nieuwe participatiewet vormt hier een voorbeeld van (zie ook: "Tegenprestatie naar vermogen").

Armoede als sociaal-maatschappelijk probleem

Door deze individuele benadering verdwijnt ten onrechte uit het zicht dat armoede op de eerste plaats een sociaal-maatschappelijk probleem is. De individuele benadering versluiert de werkelijke redenen van armoede. Armoede als maatschappelijk probleem betekent aandacht voor sociaal-maatschappelijke en economische achtergronden. Armoedebeleid hoort gericht te zijn op verbetering van de structurele positie van de armen. Armoede heeft direct te maken met de sociale context, de sociale omgeving en de economische positie in de samenleving. Vanuit deze invalshoek moet armoedebeleid gericht zijn op oplossingen die structureel (dus niet tijdelijk) en maatschappelijk (dus niet individueel) van aard zijn.

Kies lokaal voor structurele oplossingen

Armoede is op de eerste plaats een sociaal-maatschappelijk probleem. Voor de lokale politiek moet dat de eerste prioriteit vormen als het gaat om het zoeken naar oplossingen en het ontwikkelen van armoedebeleid. De opdracht aan de lokale politiek moet o.a. de volgende onderwerpen omvatten:

• Zorg voor een aantrekkelijk woon- en leefklimaat waarin inwoners betaalbaar kunnen wonen, zich thuis voelen en betrokken zijn op elkaar.
• Voorkom dat wonen onbetaalbaar wordt. Zorg voor betaalbare woonlasten, een onderwerp waar de gemeenteraad wel invloed op kan uitoefenen via de woningcorporaties.
• Zorg voor goede onderwijsvoorzieningen: van 0-tot-tig jaar. Vergroot kansen op deelname aan allerlei vormen van onderwijs.
• Tref voorzieningen waardoor ouders in staat worden gesteld om optimaal deel te nemen aan het arbeidsproces.
• Stimuleer maximaal de lokale werkgelegenheid en zorg voor optimale omstandigheden daarvoor. Haal overbodige belemmeringen en overbodige regelgeving weg.

Vergeet lokaal de individuele benadering niet

Voor armoede als individueel probleem moet zeker aandacht blijven. De voedselbank speelt hierin een belangrijk rol. Zorg daarnaast voor een goed sociaal vangnet ( met o.a. de DOE-pas) zodat uitzicht behouden blijft op verbetering van de leefsituatie en de mensen niet tussen wal en schip belanden. Ga uit van inkomensafhankelijke gemeentelijke heffingen, toegankelijke en aanvaardbaar schuldhulpverleningstrajecten en een ruimhartig kwijtscheldingsbeleid.