Een persoonlijke mening uit de Sprekershoek van Jan van Gorkum
2013 zal een politiek jaar gaan worden waarin de gemeentelijke politieke partijen zich gaan bezinnen over hoe hun verkiezingsprogramma eruit gaat zien voor de periode 2014 tot 2018. Hun visie, overtuiging, idealen en politieke voorkeuren worden aan het papier toevertrouwd om daarmee de kiezersgunst te verkrijgen in maart 2014. Door het aantal politieke stromingen zal geen enkele partij de meerderheid, minimaal de helft + 1, halen tijdens de verkiezingen. In hoofdlijnen willen ze eigenlijk allemaal het beste voor u en de gemeenschap. De nuances en de marges waarin beleid ontwikkeld kan worden, zijn zeer beperkt voor de gemeentes. Beloftes van de partijen afzonderlijk worden vaak bij het samenstellen van een nieuw beleidsplan verlaten omdat er nu eenmaal samengewerkt moet worden voor een periode van 4 jaar.
Verkiezingprogramma’s
Elke politieke partij zou bij het schrijven van het verkiezingsprogramma moeten kijken in hoeverre het reëel is plannen te maken die niet haalbaar zijn. Je beschikt immers niet over de meerderheid in de nieuwe gemeenteraad, maar er is ook geen of onvoldoende ruimte om die voornemens te gaan ontwikkelen, omdat een organisatie met de huidige omvang van onze gemeente en vele gemeentes in onze regio die niet kunnen regelen of uitvoeren.
Samenwerken
Het samenwerken tussen de politieke partijen in de raad is niet het enig criterium voor het ontwikkelen van gemeentelijk beleid. Samenwerken is breder: aan de ene kant moet een gemeenteraad beter gaan samenwerken met haar inwoners en aan de andere kant zal je moeten gaan samenwerken om de investeringen van middelen, tijd van bestuurders en ambtenaren in het beleid zo optimaal mogelijk te kunnen gebruiken voor de woon- en leefomgeving van haar inwoners.
Tussen samenwerking en samenwerken zit een wereld van tijd en doen. Laten we naar onze gemeente kijken met haar omliggende gemeentes waarmee nu op uiteenlopende terreinen wordt samengewerkt. Bestuurlijk worden deze gemeenteraden door maar liefst 38 lokale /gemeentelijke politieke partijen aan- of wel bijgestuurd. 38 verkiezingsprogramma’s die niet of nauwelijks op elkaar zijn afgestemd. Deze programma’s gaan in een smeltkroes wat er uiteindelijk toe moet leiden dat er een beleid uit gaat komen voor een slagvaardige samenwerking op tal van beleidsterreinen en samenwerkingsverbanden onderling. Het is een duur, moeizaam en tijdrovend proces. Juist nu de hogere overheden zoals het rijk en de provincie de bevoegdheden overdragen naar de gemeentes, kunnen we vast stellen dat alleen de gemeente Tilburg enigszins deze taken aankan. Maar ook Tilburg zal deze bevoegdheden niet naar behoren kunnen uitvoeren als er gelijktijdig minder middelen beschikbaar zijn voor deze taken.
Welk belang weegt het zwaarst
Het gaat er om op welk moment we kiezen voor samenwerking of samen werken. Op dit moment wordt er vanuit verschillende invalshoeken aan verschillende tafels gesproken over samenwerking. Zo vindt onze regering dat de gemeentes opgeschaald moeten worden naar een omvang van minimaal 100.000 inwoners. De provincie bemoeit zich ook in de discussie met een nota Krachtig Besturen zonder de kracht van het eigen provinciaalbestuur te toetsen met die van de gemeentes, misschien uit lijfsbehoud .De burgemeesters van Loon op Zand, Heusden en Waalwijk bespreken informeel strategieën over mogelijke samenwerkingen of samenvoegingen. Gemeenteraden tasten elkaar af in de wandelgangen. Bestuurders van bestaande samenwerkingsverbanden bespreken de problematiek aan hun vergadertafels. Kort samengevat een gekakel van jewelste in de kippenhokken zonder een haan die de regie heeft over het geheel. En volledig uit het oog verloren is de burger waar het uiteindelijk overgaat, hoe staan de inwoners tegenover al deze ontwikkelingen.
Als je goed je oren te luisteren legt, hoor je vaak dat juist onze inwoners veel verder zijn over samenwerking dan menig bestuurder voor mogelijk houdt. Het zal dan ook niet vreemd zijn als je een opiniepeiling zou houden en het percentage hoog zal scoren in onze gemeente over het zelfstandig voortbestaan en men hierbij ook aan zal geven geen moeite te hebben wanneer de gemeente Loon op Zand samen met hun buurtgemeentes opgaat in een mogelijk nieuw te vormen streekgemeente b.v. De Langstraat, mits de eigenheid van wijken en dorpen gewaarborgd kan / moet blijven. De politieke partijen dienen ook bij zich zelf te rade te gaan in hoeverre zij kunnen voldoen en bijdragen aan de aanwas van bestuurskwaliteit bij een dergelijke versnipperde politieke landkaart in een gebied waar ongeveer 145.000 inwoners leven, werken en ontspannen en bestuurd gaan worden met de uitkomst van 28 verkiezingsprogramma’s.
De kiezer wil meer dan eens in 4 jaar stemmen.
Opschalen van gemeentes, samenvoegen van gemeentes, samenwerken van gemeentes, samenwerkingsverbanden op afzonderlijke terreinen zijn allemaal vormen waarbij geen inhoud wordt gegeven aan de betrokkenheid tussen bestuur en burger. Deze samenwerking stokt en juist als je het besturen wilt veranderen, dient dit een grondbasis te zijn voor een beter samenwerking. Ook het beperkt gebruik van ons stemrecht eens in de 4 jaar, in een tijd waarin alle informatie voor iedereen beschikbaar kan zijn om deel te nemen aan besluitvorming, draagt daar niet aan bij . Als bijna in elke huiskamer of via de nieuwe media alle informatie binnen handbereik ligt, rijst de vraag of er bij belangrijke en ingrijpende vraagstukkende instemming van hen aangewend kan worden voor een democratische besluitvorming. De gemeenteraad dient de arena te zijn waarin de discussie gevoerd wordt door de politieke partijen om voor en tegens tegen elkaar af te wegen.De raad dient als het hoogste bestuurlijk orgaan in de gemeente haar bevoegdheid beter te benutten, waarbij de kiezer meer inzicht krijgt in het besluitvormingsproces van de raad. De rol van de achterkamerpolitiek dient in onze democratie verbannen te worden. Open en voor iedereen toegankelijke onderhandelingen over beleidsvraagstukken waarbij een transparante besluitvorming plaatsvindt.
Wat kunnen we nu eindelijk aan?
Er zal een ommekeer moeten komen in de gehele politiek, die vandaag de dag teveel wordt geleid door lobbyisten die hun belangen boven het algemeen belang stellen. Als geld daadwerkelijk macht maakt, is onze huidige democratie ver afgezonken. Boven aan de politieke agenda van onze gemeenteraad zou moeten staan: Hoe en in welke vorm of samenstelling van bestuursomvang gaan we dit doen voor onze inwoners nu en in de toekomst.
Op korte termijn gaan tal van onze inwoners de gevolgen merken op het terrein van de Algemene Wet Bijzonder Ziekenkosten ( AWBZ ) en de Persoon Gebonden Budgetten (PGB). In een politiek versnipperd landschap zullen aanvragen op verschillende manieren afgehandeld worden. Het is de vraag of alle gemeentes voldoende kennis in huis hebben om deze aanvragen op zijn juiste inhoud weten te honoreren .
De jeugdzorg, die nu door verschillende overheden wordt uitgevoerd , zal naar alle waarschijnlijkheid in 2015 worden overgedragen naar de gemeentes. De uitvoerende zorg en hulpverleningsinstanties zullen samen met de gemeentes deze taken in goede banen moeten leiden. Ook hier geldt weer: in hoeverre kunnen de huidige gemeentelijke organisaties deze taak naar behoren aan.
De regering heeft ook in haar beleidsprogramma opgenomen dat de bestuursverantwoording van de woningbouwcoöperaties mede onder gebracht moet worden bij de gemeentes. Van deze sector weten we dat deze allerminst een gezonde onderneming is. Voor het gezond maken dienen vergaande saneringen plaats te vinden en moeten gemeentes naast medebestuursverantwoording ook financiële zeggenschap hebben. Bovenstaande en nog meer van deze vraagstukken zijn voor de meeste gemeentes een maatje te groot om invulling en uitvoering aan te geven. Uitbreiden van het web van samenwerkingen zal niet zondermeer leiden tot efficiënte en slagvaardige uitvoering en aansturing. Als uiteindelijk de burger erin verstrikt raakt, zal het vangnet groter worden waardoor niemand voortuitgang boekt in de kwaliteit van onze samenleving.
Het mag duidelijk zijn dat tijd en energie beter gestoken kunnen worden in samenwerken in een gemeentelijke bestuurslaag die over een groter gebied slagvaardig en daadkrachtig beleid ontwikkelt dan in een beleid dat versnipperd en afwijkend van elkaar gemaakt is en toch gebundeld moet worden, omdat de individuele gemeentes haar taken nu en de toekomst niet aan kunnen. Achterover leunen en niets doen en alles laten zoals het is geen optie. Welke optie het beste en meest haalbare is, zal nader studie uit moeten wijzen. Bij een terugtredende overheid dient de burger wel invloed te krijgen en voldoende instrumenten waarmee zij deze taken aan kunnen.
Optie 1. De Langstraat gemeente. Streekgemeente
De gemeenteraden van Dongen, Heusden, Loon op Zand en Waalwijk zouden 2013 moeten gebruiken om duidelijkheid te geven hoe zij aankijken tegen een nieuw te vormen gemeente waarin we samen een gemeenschappelijke visie ontwikkelen die past in de streek waarin deze gemeente ligt. In 2013 zou er gewerkt kunnen worden aan het maken van een intentie verklaring voor het oprichten van een nieuwe gemeente. In de periode van 2014 tot 2018 zouden de gemeenteraden gezamenlijk kunnen gaan werken aan de uitwerking van de nodige wet en regelgeving voor het vormen van een nieuwe gemeente De Langstraat.
Zo kunnen gedurende 5 jaar inwoners en bestuurders groeien naar een streekgemeente, zodat bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 gekozen kan worden voor een kwalitatief goed en slagvaardig bestuur en een volwaardige organisatie die veel beter is uitgerust op haar taken in de toekomst. Het zal niet zonder slag of stoot gaan. Vele hobbels zullen genomen moeten worden. Een samenwerking in werking zetten, die uiteindelijk leidt naar een gemeenschappelijk doel als een krachtige gemeentelijke bestuurslaag, is vele malen beter dan samenwerkingen die oncontroleerbaar worden en groeien en waarbij iedereen meent iets in de pap te moeten brokkelen waarbij geen enkele kwaliteit en efficiency verbetering van het bestuur en de organisatie optreedt.
Optie 2. De Hart van Brabantgemeente. Regiogemeente
Een grotere stap zou zijn om de gemeentes in Midden Brabant o.a. Dongen, Goirle, Gilze en Rijen, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Tilburg en Waalwijk op bestuurlijk en organisatorisch niveau onder te brengen in een grote gemeente voor Midden Brabant. Het proces naar een grote gemeente zal over een langere periode gaan verlopen dan bij het vormen van de streekgemeente De Langstraat. Om de kans van een bestuurslaag van een dergelijke omvang te doen slagen zou je ook bereid moeten zijn om het bestuurscentrum centraal te situeren in deze regio Midden Brabant. De voor en nadelen dienen goed op een rij gezet te worden om tot een wel overwogen besluit te kunnen komen.
Optie 3. Zelfstandige gemeente met samenwerking. Loon op zand
Op het moment dat de gemeentegrenzen om je heen gaan schuiven dien je alert te zijn wat je positie is tot op het moment wanneer de grenzen vast gesteld worden. Vaak heeft de Tweede Kamer daarin het laatste oordeel. Het is daarom goed om met je buurtgemeentes de juiste strategie uit te zetten wat je uiteindelijk wil bereiken. Het afnemen van gemeentelijke producten bij de buren is niet altijd het beste omdat je enerzijds je eigen organisatie uitholt en anderzijds overgeleverd bent aan een visie en beleid van een andere gemeentebesturen. Politieke partijen zullen bij een zelfstandige kleine gemeente naast het besturen veel tijd moeten steken in samenwerkingsverbanden terwijl ze deze tijd beter kunnen gebruik om een relatie met de burger op te bouwen.
Als raadslid hoop je dat je een dergelijk proces mee mag maken, vooral omdat je vanuit het bestuur ziet dat het anders kan of moet. Er is echter een belangrijke voorwaarde aan verbonden en dat is dat de inwoners van onze gemeente daarin zelf mogen kiezen voordat ze gaan stemmen.
Jan van Gorkum Raadslid Pro3 Loon op Zand
Moleneind 1, 5175NZ Loon op Zand
Recente berichten
Gemeentebegroting 2025
